“Tәsdiq edilmişdir”
Azərbaycan Respublikasının
Mərkəzi Bankı
Qərar № 55/3
29 dekabr 2020-ci il

Sığorta sahəsində attestasiyanın təşkili və keçirilməsi
QAYDASI

1. Ümumi müddəalar

1.1. Bu Qayda “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun (bundan sonra - Qanun) 37-ci, 81-3-cü, 83-cü və 88-ci maddələrinə uyğun olaraq hazırlanmışdır və sığortaçının rəhbər işçisi vəzifəsinə təyin edilən və ya belə vəzifəni müvəqqəti icra etməsi nəzərdə tutulan (sığortaçının direktorlar şurasının üzvləri və məsul aktuarisi istisna edilməklə), habelə müvafiq sığorta vasitəçiliyi üzrə lisenziya və ya aktuari fəaliyyətini həyata keçirməyə görə aktuari şəhadətnaməsi almaq istəyən fiziki şəxslər üçün Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankında (bundan sonra – Mərkəzi Bank) attestasiyanın təşkili və keçirilməsi qaydasını müəyyən edir.
1.2. Sığortaçının rəhbər işçisi vəzifəsini 60 gündən artıq müddətə müvəqqəti icra etməsi nəzərdə tutulan şəxslər sığortaçının rəhbər işçiləri üçün müəyyən edilmiş qaydada, Qanunun 83.3-cü və 83.4-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş şəxslər isə sığorta vasitəçiliyi fəaliyyətinə lisenziya almaq istəyən şəxslər üçün müəyyən edilmiş qaydada attestasiyadan keçirlər.
1.3. Bu Qaydada istifadə olunan “sığortaçı” anlayışı sığortaçılarla yanaşı, Qanunun 1.2-ci maddəsinə uyğun olaraq təkrarsığortaçıları, “rəhbər işçi” anlayışı sığortaçının İdarə Heyətinin və Təftiş Komissiyasının üzvlərini, daxili audit xidmətinin rəhbərini və baş mühasibini əhatə edir.
1.4. Bu Qaydada “kredit balı” dedikdə aktuari şəhadətnaməsinin alınması üçün bu Qaydanın 3.4.1-3.4.4-cü yarımbəndlərində müəyyən edilmiş imtahanlardan müvəffəqiyyətlə keçmiş şəxslərə verilən xallar, “sertifikat” dedikdə isə imtahanlardan müvəffəqiyyətlə keçməyi təsdiq edən sənəd başa düşülür.

2. Attestasiyadan keçən şəxslərin uyğunluğuna dair tələblər

2.1. Attestasiyadan keçən şəxslər Qanunla müəyyən olunmuş ixtisas uyğunluğu və vətəndaşlıq qüsursuzluğu tələblərinə cavab verməlidirlər.
2.2. Mərkəzi Banka attestasiya keçən şəxslərin ixtisas uyğunluğuna dair aşağıdakı sənədlər təqdim olunur:
2.2.1. Sığortaçının rəhbər işçisi vəzifəsinə təyin edilməsi nəzərdə tutulmuş şəxsə münasibətdə:
2.2.1.1. bu Qaydanın 1 nömrəli Əlavəsində müəyyən edilmiş formada namizəd tərəfindən doldurulmuş anket;
2.2.1.2. şəxsiyyəti təsdiq edən sənədin notariat qaydasında və ya “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 9-cu maddəsində müəyyən edilmiş qaydada təsdiq edilmiş surəti;
2.2.1.3. iş təcrübəsini təsdiq edən sənədin notariat qaydasında və ya “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 9-cu maddəsində müəyyən edilmiş qaydada təsdiq edilmiş surəti;
2.2.1.4. ali təhsil haqqında sənədin notariat qaydasında və ya “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 9-cu maddəsində müəyyən edilmiş qaydada təsdiq edilmiş surəti;
2.2.1.5. sığortaçının baş mühasib vəzifəsinə təyin edilməsi nəzərdə tutulmuş şəxsin həmçinin peşəkar mühasib sertifikatının surəti;
2.2.1.6. xarici fiziki şəxslərin vətəndaşı və daimi yaşayış yeri olan ölkənin müvafiq dövlət orqanlarından Qanunun 1.1.41-ci maddəsi ilə müəyyən olunmuş vətəndaş qüsursuzluğunu təsdiq edən sənəd.
2.2.2. Müvafiq sığorta vasitəçiliyi fəaliyyətinə lisenziya almaq istəyən şəxsə münasibətdə:
2.2.2.1. bu Qaydanın 2 nömrəli Əlavəsində müəyyən edilmiş formada namizəd tərəfindən doldurulmuş anket;
2.2.2.2. şəxsiyyəti təsdiq edən sənədin notariat qaydasında və ya “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 9-cu maddəsində müəyyən edilmiş qaydada təsdiq edilmiş surəti;
2.2.2.3. xarici fiziki şəxslərin vətəndaşı və daimi yaşayış yeri olan ölkənin müvafiq dövlət orqanlarından Qanunun 1.1.41-ci maddəsi ilə müəyyən olunmuş vətəndaş qüsursuzluğunu təsdiq edən sənəd.
2.2.3. Aktuari şəhadətnaməsi almaq istəyən şəxsə münasibətdə:
2.2.3.1. bu Qaydanın 3 nömrəli Əlavəsində müəyyən edilmiş formada namizəd tərəfindən doldurulmuş anket;
2.2.3.2. şəxsiyyəti təsdiq edən sənədin notariat qaydasında və ya “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 9-cu maddəsində müəyyən edilmiş qaydada təsdiq edilmiş surəti;
2.2.3.3. ali təhsil haqqında sənədin notariat qaydasında və ya “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 9-cu maddəsində müəyyən edilmiş qaydada təsdiq edilmiş surəti;
2.2.3.4. xarici fiziki şəxslərin vətəndaşı və daimi yaşayış yeri olan ölkənin müvafiq dövlət orqanlarından Qanunun 1.1.41-ci maddəsi ilə müəyyən olunmuş vətəndaş qüsursuzluğunu təsdiq edən sənəd.
2.3. Attestasiyaya təqdim olunan şəxs (Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı) Qanunla müəyyən edilmiş ixtisas uyğunluğuna dair tələblərə uyğun olduqda Mərkəzi Bank müvafiq sənədlər daxil olduğu vaxtdan 3 (üç) iş günü müddətində vətəndaş qüsursuzluğu barədə arayış təqdim edilməsi üçün sorğu ilə səlahiyyətli dövlət orqanına müraciət edir.
2.4. Sığortaçının rəhbər işçisi və fiziki şəxs olan müvafiq sığorta vasitəçisinə münasibətdə bu Qaydanın 2.2-ci bəndi ilə müəyyən edilmiş sənədlərə Mərkəzi Banka daxil olan gündən 30 (otuz) təqvim günü ərzində baxılır və tələblərə uyğun hesab edilən şəxsə onun təqdim etdiyi anketdə göstərdiyi ünvanına elektron və ya yazılı formada attestasiya üzrə imtahanın keçirilmə gününə ən azı 5 (beş) iş günü qalmış imtahanın keçirilmə yeri və vaxtı barədə yazılı məlumat göndərilir və Mərkəzi Bankın rəsmi internet səhifəsində bu barədə elan verilir.
2.5. Aktuari şəhadətnaməsi almaq istəyən fiziki şəxsə münasibətdə bu Qaydanın 2.2-ci bəndi ilə müəyyən edilmiş sənədlərə Mərkəzi Banka daxil olan gündən 30 (otuz) təqvim günü ərzində baxılır və tələblərə cavab verən şəxs bu Qaydanın 5-ci hissəsində müəyyən edilmiş qaydada imtahanda iştirak edir.
2.6. Bu Qaydanın əlavələrində müəyyən edilmiş anketlərə həmin anketdə müəyyən edilmiş ölçüdə namizədin fotoşəkili əlavə edilir.

3. Attestasiyaya dair tələblər

3.1. Attestasiya aşağıdakı formada keçirilir:
3.1.1. sığortaçının rəhbər işçisi və fiziki şəxs olan müvafiq sığorta vasitəçisi üçün qapalı tipli test tapşırıqlarından ibarət imtahan;
3.1.2. aktuari şəhadətnaməsi almaq istəyən fiziki şəxs üçün bu Qaydanın 3.4.1-3.4.4-cü yarımbənlərində müəyyən edilmiş mövzular üzrə qapalı və açıq, bu Qaydanın 3.4.5-ci yarımbəndində müəyyən edilmiş mövzu üzrə qapalı tipli test tapşırıqlarından ibarət imtahan.
3.2. Qapalı tipli test imtahanı yalnız biri düzgün olan dörd cavab variantlarından bir doğru cavabı müəyyənləşdirilərək qeyd edilməsini tələb edən test tapşırıqlarından ibarətdir.
3.3. Açıq tipli test imtahanı cavab variantları verilməyən, doğru cavabın namizəd tərəfindən müəyyənləşdirilərək yazılı formada ifadə olunmasını tələb edən test tapşırıqlarından ibarətdir.
3.4. Aktuari şəhadətnaməsi almaq istəyən fiziki şəxslərin attestasiyası aşağıdakı mövzuları əhatə edən imtahanlardan ibarətdir:
3.4.1. ehtimal nəzəriyyəsi, statistika və maliyyə riyaziyyatı;
3.4.2. qeyri-həyat sığortası riyaziyyatı;
3.4.3. qeyri-həyat sığortası üzrə praktiki tətbiqlər;
3.4.4. həyat sığortası riyaziyyatı və onun praktiki tətbiqləri;
3.4.5. sığorta qanunvericiliyi və sığorta sektoru üzrə Mərkəzi Banka təqdim edilən hesabatlar.
3.5. Aşağıdakı xarici qurumlar tərəfindən təşkil olunan və bu Qaydanın 3.4.1-3.4.4-cü yarımbəndlərində müəyyən edilmiş hər bir mövzu ilə uyğunluq təşkil edən imtahandan müvəffəqiyyətlə keçməsi barədə təsdiqedici sənədi təqdim etmiş şəxs bu Qaydanın 5.6-cı bəndinə uyğun olaraq müvafiq kredit balını toplamış hesab edilir:
3.5.1. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Aktuarilər Cəmiyyəti (Society of Actuaries);
3.5.2. Kanada Aktuarilər İnstitutu (Canadian Institute of Actuaries);
3.5.3. Böyük Britaniya Aktuarilər İnstitutu və Fakültəsi (Institute and Faculity of Actuaries);
3.5.4. Avstraliya Aktuarilər İnstitutu (Institute of Actuaries of Australia);
3.5.5. Türkiyə Cümhuriyyəti Sığorta İnstitutu Vəqfi (Türk Sigorta Enstitüsü Vakfı);
3.5.6. Türkiyə Cümhuriyyəti Sığortaçılıq Təlim Mərkəzi (Sigortacılık Eğitim Merkezi).

4. Sığortaçının rəhbər işçisi və fiziki şəxs olan müvafiq sığorta vasitəçisi üçün imtahanın keçirilməsi və nəticələrinin qiymətləndirilməsi

4.1. Sığortaçının rəhbər işçisi və fiziki şəxs olan müvafiq sığorta vasitəçisi üçün qapalı tipli test tapşırıqlarından ibarət imtahanın keçirilməsinə üç saat vaxt ayrılır.
4.2. İmtahan yazılı şəkildə keçirilir və iştirakçıların hər birinə 100 qapalı test tapşırığı təqdim edilir.
4.3. Test tapşırıqlarının sualları sığorta fəaliyyəti, sığorta qanunvericiliyi, o cümlədən sığorta sahəsində mülki münasibətləri tənzimləyən hüquqi aktlar, sığortaçının rəhbər işçisi üçün həmçinin namizədliyi təqdim edilən vəzifənin səlahiyyət dairəsindən asılı olaraq korporativ idarəetmə, hesabatlılıq və mühasibat uçotu, daxili nəzarət və audit üzrə mövzuları əhatə edir.
4.4. Hər düzgün cavab bir balla qiymətləndirilir. Bir test tapşırığında düzgün cavabın da daxil olduğu iki və ya daha çox cavabı düzgün hesab edən iştirakçının müvafiq cavabı səhv cavab kimi qiymətləndirilir. Səhv cavablar düzgün cavabların nəticəsinə təsir göstərmir.
4.5. İmtahan zamanı yazılı, elektron və ya digər hər hansı məlumat materiallarından istifadə, həmçinin test tapşırıqlarının məzmunu ilə bağlı başqa şəxslərlə danışmaq qadağandır. Bu qadağaya əməl etməyən şəxsin imtahan nəticələri ləğv edilir.
4.6. İştirakçı ən azı 70 bal topladıqda attestasiyadan keçmiş hesab olunur.
4.7. Attestasiyadan keçməmiş şəxsin namizədliyi təkrar attestasiyaya attestasiya günündən ən azı bir ay keçdikdən sonra təqdim edilə bilər.

5. Aktuari şəhadətnaməsi almaq istəyən fiziki şəxs üçün imtahanın keçirilməsi və nəticələrinin qiymətləndirilməsi

5.1. Bu Qaydanın 3.4-cü bəndində müəyyən edilmiş imtahanların hər birinin keçirilməsinə üç saat vaxt ayrılır.
5.2. Namizədə bu Qaydanın 3.4.1-3.4.4-cü yarımbəndlərində müəyyən edilmiş imtahanlar üzrə ayrılıqda hər birinin düzgün cavabı 3 balla qiymətləndirilməklə 15 qapalı tipli və hər birinin düzgün cavabı 5.5 balla qiymətləndirilməklə 10 açıq tipli olmaqla ümumilikdə 100 balla qiymətləndirilən 25 test tapşırığı, 3.4.5-ci yarımbəndində müəyyən edilmiş imtahan üzrə isə hər birinin düzgün cavabı 2 balla qiymətləndirilməklə 30 sual sığorta qanunvericiliyi və 20 sual sığorta sektoru üzrə Mərkəzi Banka təqdim edilən hesabatlar üzrə olmaqla ümumilikdə 100 balla qiymətləndirilən qapalı test tapşırığı təqdim edilir.
5.3. Qapalı tipli test tapşırıqlarında düzgün cavabın da daxil olduğu iki və ya daha çox cavabı düzgün hesab edən iştirakçının müvafiq cavabı səhv cavab kimi qiymətləndirilir. Səhv cavablar düzgün cavabların nəticəsinə təsir göstərmir.
5.4. İmtahan zamanı yazılı, elektron və ya digər hər hansı məlumat materiallarından istifadə, həmçinin test tapşırıqlarının məzmunu ilə bağlı başqa şəxslərlə danışmaq qadağandır. Bu qadağaya əməl etməyən şəxsin imtahan nəticələri ləğv edilir.
5.5. Namizəd bu Qaydanın 3.4.1-3.4.4-ci yarımbəndlərində müəyyən edilmiş hər bir imtahan üzrə ən azı 60 bal topladıqda müvafiq imtahandan müvəffəqiyyətlə keçmiş hesab olunur və bu Qaydanın 5.6-cı bəndində müəyyən edilmiş kredit balını toplayır. Namizəd bu Qaydanın 3.4.5-ci yarımbəndində müəyyən edilmiş imtahan üzrə ən azı 60 bal topladıqda imtahandan müvəffəqiyyətlə keçmiş hesab olunur. Bu Qaydanın 3.4.5-ci yarımbəndində müəyyən edilmiş mövzu üzrə imtahana bu Qaydanın 3.4.1-3.4.4-cü yarımbəndlərində müəyyən edilmiş imtahanlar üzrə ən azı 60 kredit balını toplamış şəxslər buraxılır.
5.6. Bu Qaydanın 3.4.1-3.4.4-cü yarımbəndlərində müəyyən edilmiş imtahanları müvəffəqiyyətlə keçən namizəd aşağıdakı kredit ballarını toplayır:
5.6.1. 3.4.1-ci yarımbəndində müəyyən edilmiş imtahan üzrə 20 kredit balı;
5.6.2. 3.4.2-ci yarımbəndində müəyyən edilmiş imtahan üzrə 20 kredit balı;
5.6.3. 3.4.3-cü yarımbəndində müəyyən edilmiş imtahan üzrə 30 kredit balı;
5.6.4. 3.4.4-cü yarımbəndində müəyyən edilmiş imtahan üzrə 30 kredit balı.
5.7. Aşağıdakı tələblərə cavab verən namizəd aktuari şəhadətnaməsinin alınması üçün nəzərdə tutulmuş attestasiyadan keçmiş hesab olunur:
5.7.1. bu Qaydanın 3.5-ci bəndi nəzərə alınmaqla, bu Qaydanın 5.6-cı bəndinə uyğun olaraq ən azı 60 kredit balı toplamalıdır;
5.7.2. bu Qaydanın 3.4.5-ci yarımbəndində müəyyən edilmiş imtahandan müvəffəqiyyətlə keçməlidir.
5.8. Bu Qaydanın 5.7-ci bəndinə uyğun olaraq attestasiyadan keçmiş şəxsin aktuari şəhadətnaməsinin müddəti bitdikdə yeni aktuari şəhadətnaməsinin alınması üçün həmin şəxs yalnız bu Qaydanın 3.4.5-ci yarımbəndində müəyyən edilmiş imtahandan keçməlidir. Qeyd olunan imtahandan keçən şəxs attestasiyadan keçmiş hesab olunur.
5.9. Bu Qaydanın 3.4.1-3.4.4-cü yarımbəndlərində müəyyən edilmiş mövzular üzrə imtahanlar ildə iki dəfə olmaqla 6 (altı) aydan bir təşkil olunur. Müvafiq imtahanın keçirilmə gününə ən azı iki ay qalmış imtahanın keçirilmə yeri və vaxtı barədə Mərkəzi Bankın rəsmi internet səhifəsində elan verilir. Bu Qaydanın 3.4.5-ci yarımbəndində müəyyən edilmiş imtahan isə ildə ən azı iki dəfə olmaqla keçirilir və imtahanın keçirilmə gününə ən azı 15 (on beş) iş günü qalmış keçirilmə yeri və vaxtı barədə Mərkəzi Bankın rəsmi internet səhifəsində elan verilir.

6. Attestasiyanın nəticələri barədə məlumat

6.1. Bu Qayda ilə müəyyən edilmiş imtahanda iştirak edən iştirakçıların nəticələri barədə məlumat imtahandan sonrakı 10 (on) iş günü müddətində Mərkəzi Bankın rəsmi internet səhifəsində yerləşdirilir.
6.2. Bu Qaydanın 3.1.1-ci və 3.4.5-ci yarımbəndləri ilə müəyyən edilmiş imtahanlardan müvəffəqiyyətlə keçmiş şəxslərə 10 (on) iş günü ərzində imtahanın nəticələri barədə yazılı məlumat təqdim olunur.
6.3. Mərkəzi Bank 15 (on beş) iş günü ərzində bu Qaydanın 3.4.1-3.4.4-cü yarımbəndlərində müəyyən edilmiş imtahanlardan müvəffəqiyyətlə keçən şəxslərə hər imtahan üzrə müddətsiz sertifikat təqdim edir.

7. Attestasiya nəticələrinin qüvvəsi

7.1. Sığorta vasitəçiliyi fəaliyyətinə lisenziya almaq istəyən şəxslər üçün müəyyən edilmiş attestasiyadan keçmiş, lakin imtahan tarixindən sonrakı üç il ərzində müvafiq sığorta vasitəçiliyi fəaliyyətinə lisenziya almayan şəxslərin imtahan nəticələri qüvvədən düşmüş hesab edilir.
7.2. Aktuari şəhadətnaməsi almaq istəyən fiziki şəxs istisna olmaqla, attestasiyadan müvəffəqiyyətlə keçmiş sığortaçının rəhbər işçisi olmaq istəyən şəxsin növbəti dövrlərdə sığorta sektorunda ardıcıl üç il ərzində müvafiq vəzifədə işləmədiyi hallarda, həmin şəxsin təkrar attestasiyadan keçməsi tələb olunur.
7.3. Fiziki şəxs sığorta vasitəçisi, habelə Qanunun 83.3-cü və 83.4-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş şəxslər Mərkəzi Bankdan attestasiyadan keçdiyi tarixdən hesablanmaqla üç ildə bir dəfə Mərkəzi Bankda attestasiyadan keçməlidir.

“Sığorta sahəsində attestasiyaların təşkili və keçirilməsi Qaydası”na

Əlavə № 1

“Sığorta sahəsində attestasiyaların təşkili və keçirilməsi Qaydası”na

Əlavə № 2

“Sığorta sahəsində attestasiyaların təşkili və keçirilməsi Qaydası”na

Əlavə № 3